“సాహిత్యంలో మానవత్వం” :Dr. V. S. Kamalakar

Uncategorized - April 28, 2018

Main theme: “సాహిత్యంలో మానవతా విలువలు”
Sub theme: “సాహిత్యంలో మానవత్వం”
From
Dr. V. S. Kamalakar
Lecturer in Hindi
Government College for Woman
Srikakulam 532001
Cell No’ 9441267061

మున్నుడి :- ‘సాహిత్యం’ ‘మానవత’ ఈ రెండూ సంస్కారయుతమైన సాంఘిక మానవ జీవితమనే నాణానికి బొమ్మ బొరుసులవంటివి అనడం అతిశయోక్తి కాదేమో. అలాగే ఈ రెండింటిలో ఏ ఒక్కటి లోపించినా ఆ సమాజానికి ఏ మాత్రం విలువ ఉండదనడం కూడా అంతే సహజం. అందువల్ల ‘సాహిత్య మానవతల’ సంబంధం దేహాత్మల వంటిదనడం సత్యదూరం కాదు. అందమైన ప్రకృతి ఒడిలో కళ్ళు తెరచిన తరవాత మానవుడు తన ఉనికిని గుర్తించిన క్షణాన్నే మానవునిలో జిజ్ఞాస కూడా కళ్ళు విప్పార్చింది. కళ్ళు విప్పార్చిన జిజ్ఞాస కంఠం నుండి కాలగమనంలో అర్ధవంతమైన పదాలతో కూడిన భాష, దాని వేలి కొసల నుండి అందమైన అక్షరాలతో కూడిన సాహిత్యం క్రమంగా జాలువారాయి. మానవ జీవితంలోకి భాష, అక్షరాలు అడుగు పెట్టడంతోనే పాశవిక-సామూహిక జీవితంలో ఒక విప్లవాత్మకమైన మార్పు సంభవించి, సామూహిక జీవనం సాంఘిక జీవనంగా మారిపోయింది. భాష, అక్షరాల సమ్మేళనంతో సాక్షాత్కరించిన సాహిత్యం మానవ జీవితానికి కొత్త నిర్వచనాన్నిచ్చి దాని గమనాన్నే మార్చేసింది. అందువల్ల మానవుడిలో నిబిడీకృతమై ఉన్న మానవతను సాహిత్యమే ఆవిష్కృతం చేసిందనడం నూటికి నూరుపాళ్ళు నిజం. విద్వన్మణులెంతమందో ఈ సాహిత్యాన్ని అనేక విధాలుగా నిర్వచించారు. కొంత మంది దీనిని జ్ఞానధనాగారంగా భావిస్తే, మరి కొంత మంది దీనిని మానవ జాతికి మేలు చేసే అక్షరబద్ధమైన కరదీపికగా వర్ణించారు. సాహిత్యోత్కృష్టతను వివరిస్తూ మరొకరు దీనిని నాగరిక, అనాగరిక జాతులను వేరు చేసే సన్నని రేఖ అన్నారు. ప్రజల మానసిక స్వస్థతను కాంక్షించేవారు బాధాతప్త హృదయాలకు సాహిత్యం ఒక దివ్యమైన లేపనంవంటిదన్నారు. అందువల్ల సాహిత్యం మానవ జాతికి మేరుపర్వతమంత మేలు చేసేదనడం అతిశయోక్తి కాదేమో!

మానవత్వమంటే? :- ఈ అనంతమైన సృష్టిలో చైతన్య తత్వం పశుత్వం, రాక్షసత్వం, మానవత్వం, దైవత్వం అనే నాలుగు రూపాలలో మనకు దర్శనమిస్తుంది. ఎనభై నాలుగు లక్షల జీవరాశులలో మానవుణ్ణి మినహాయిస్తే మిగిలిన సమస్త ప్రాణికోటిని మనం పశుత్వమనే ఖాతాలో వేసేయవచ్చు, ఎందుచేతనంటే మిగిలిన మూడు తత్వాలు మానవ రూపంలోనే మనకు కనిపిస్తూ ఉంటాయి; అయితే అప్పుడప్పుడు ఇప్పటికి కూడా మానవులలో కొంత మంది తాము పశుస్థితి నుండే వచ్చామని మనకు జ్ఞాపకం చేస్తూనే ఉన్నారు. అందువల్ల “మనిషిలో సహజంగా వ్యక్తంకాదగిన, ఆచరణయోగ్యమైన గుణసముదాయాన్నే మానవత్వం”మని నిర్వచించవచ్చు. వ్యక్తిగత స్థాయిలో మానవత్వం జీవితానికి పునాది, సాంఘిక స్థాయిలో శీలసంపద, జాతీయ స్థాయిలో అది జాతి సంస్కారం అని చెప్పవచ్చు. మానవత్వాన్ని మహోన్నతంగా తమ జీవితాలలో ఆవిష్కరించిన మహనీయులకు పుట్టినిల్లు ఈ భరత భూమి. మన పురాణాల అనంతాబ్ది లోతుల్లోకి వెళ్ళి చూసినట్లైతే మనకు ఈ వైవశ్వత మన్వంతరారంభం నుండి నేటి అర్వాచీన యుగం వరకు మానవత్వానికి నిలువెత్తు నీరాజనాలెత్తిన మహనీయులు ఎంతో మంది దర్శనమిస్తారు. బలి చక్రవర్తి మొదలుకుని ప్రజాశ్రేయస్సు కొరకే ‘పతంజలి’ సంస్థను స్థాపించిన బాలకృష్ణ వరకు ఉన్న వారంతా మూర్తీభవించిన మానవత్వానికి ప్రతిరూపాలు కాదా? సారవంతమైన సహృదయ క్షేత్రంలో నాటబడిన సహజీవనపు విత్తులు మానవత్వపు మొలకలుగా అంకురించినప్పుడు, దానిని సౌహార్ద్రజలాలతో తడిపి మహావృక్షంగా పెరిగే వరకు కాచి కాపాడవలసిన బాధ్యతమనదే కదా. ఎందుకంటే ఆ మహావృక్షపు ఫలాల భోక్తలం మనం, మన వారసులే కదా.

సాహిత్యంలో మానవత్వం : – ప్రతీ భాషావాఞ్మయ చరిత్రలోనూ మనకు కొన్ని యుగాలు దర్శనమిస్తాయి, అయితే మానవీయ దృక్పథమున్న ప్రతీ రచయిత యుగ పరిస్థితులకు పూర్తిగా కట్టుబడిపోకుండా తన రచనలో తప్పక మానవత్వాన్ని పోషిస్తూనే ఉన్నాడు. సమకాలీన సమాజంలోని అమానుషత్వాన్ని పరిహరించడానికి ప్రతీ యుగంలోనూ నిరంతర కృషి సాహితీ స్రష్టల ద్వారా జరుగుతూనే ఉంది; అది సుమదళాల సున్నితత్వాన్ని మరపించే పద్యరచనైనా కావచ్చు లేక ఖడ్గధారలను మరపించే గద్యరచనైనా కావచ్చు. వేమన, సుమతీ శతకాలు, ఆంధ్రీకరింపబడిన భర్తృహరి సుభాషితాలు మొదలుకుని అభ్యుదయ సాహిత్యం వరకు అన్ని శైలులలోనూ మానవత్వం మనకు సాకారమౌతూనే కనిపిస్తుంది. మన ఆచరణకు అద్దం పట్టేది మన ఆత్మసాక్షే కదా, అలాంటప్పుడు దానిలో పరిశుద్ధత లోపిస్తే అది మనల్ని ప్రశ్నించకుండా ఉంటుందా? అందుకే ‘చిత్తశుద్ధి లేని శివపూజలేల’ అని ప్రశ్నించే చిన్ని పద్యం మొదలుకుని ‘బాధాసర్ప ద్రష్టులను ఆదుకోవడానికి తరలి వస్తున్న జగన్నాధ రధచక్రాల’ వర్ణన వరకు మనకు అంతటా మనలో ఉండవలసిన గుణసంపద ఆవశ్యకత కనిపిస్తూనే ఉంది. ఒకచోట ‘పూర్ణమ్మ’ కార్చిన కన్నీటి బిందువులతో నాటి సాంఘిక అమానుషత్వపు సజీవ చిత్రం చిత్రించబడితే, మరొకచోట ‘స్వంత లాభం కొంత మానుకు, పొరుగు వాడికి తోడు పడవోయ్’ అంటూ కవి కలం మానవత్వాన్ని ఆవిష్కరించింది. అలాగే కన్యాశుల్కం నాటకంలో ‘నేను యాంటీ నాచ్’ను అంటూ మానవత్వపు ముసుగులో అమానుషత్వపు చురకత్తి పట్టిన గిరీశంలో నాటి సమాజపు ఆషాఢభూతి మనస్తత్వం స్పష్టంగా వ్యక్తమైతే, అదే దృశ్యకావ్యంలో మధురవాణి వేసిన ప్రశ్న అమానుషత్వపు పరాకాష్టను చూపించడమే కాదు, మానవత్వపు సంలేపనం కోసం పరితపించే స్త్రీ హృదయాన్ని సజీవంగా ఆవిష్కరిస్తుంది; మధురవాణి గిరీశంతో ఇలా అంటుంది “సానిదానికి మాత్రం నీతి ఉండదా ఏమిటి?”. మానవత్వం ఏ ఒక్క కులానికో, జాతికో పరిమితం కాదని మధురవాణి చెప్పకనే చెప్పింది. అయితే అందరూ క్జ్ఞప్తియందుంచుకోవలసిన విషయమేమంటే మానవత్వ పోషణలోనే సమాజ భవిత నిక్షిప్తమై ఉంది.
భారతీయ సంస్కృతికి పట్టుకొమ్మ అద్వితీయమైన పరమత సహనమంటే అతిశయోక్తి కాదు. భారతీయ చరిత్రలోని గత వేయి సంవత్సరాలను తరచి చూస్తే ఏనాడూ మనం మనకుగా ఏ దేశంపైకి దండేత్తి పోయిన జాడలు కనిపించవు; కాకపోతే జరిగిన యుద్ధాలన్నీ ఆత్మరక్షణ, వేదధర్మ పరిరక్షణల కోసం జరిగినవేనని అర్ధమౌతుంది. అసలైన మానవత్వాన్ని దర్శించాలంటే మతసహనానికిమించినదేది ఉంటుంది? విశ్వ వ్యాప్తంగా ఉగ్రవాదం ఉగ్రతాండవం చేస్తున్న ప్రస్తుత పరిస్థితుల్లో సర్వ మతాలకు సురక్షితమైన ప్రదేశం యోగభూమి అయిన భారతావని కాక మరొక ప్రదేశం ఏది ఉంటుంది? అందువల్ల భారతీయులను మనుషులు అనడం కంటే ‘మనీషులు’ అనడమే సరియైన సంబోధన. దైవార్చనకైనా త్రుంచబడే పూలను చూసి కారుణ్యంతో కన్నీటిని జాలువార్చిన కరుణశ్రీ కలానికి సార్ధక వారసులైన శాంతిశ్రీగారు భారతీయుల పరమతసహనాన్ని, మానవత్వాన్ని గురించి అద్వితీయమైన నిర్వచనమిస్తూ ఒక సీసపద్యంలో ఇలా అన్నారు –
ఏ దేవునైన పూజించుము శ్రద్ధగా ఇతర దేవుళ్ళ దూషించబోకు
ఏ మతంబైనను నీమంబుతో నుండు అన్యమతం బతి హైన్య మనకు
ఏ దేశమైన వసించుము మైత్రితో పర దేశమున దుయ్యబట్ట బోకు
ఏ జాతియైన ప్రేమించు సంప్రీతిగా వేరు జాతిపయి ఆవేశపడకు
అందరు సమానమని యెంచి ఆదరించు
గౌరవించు గావించు నిష్కామ సేవ
సత్ప్రవర్తన త్యాగమ్ము క్షమ అహింస
మానవత్వంబు నీకున్న మనిషి వవుదు!
మలి పలుకు : – ‘సాహిత్యంలో మానవత్వం’ అన్న విషయాన్ని సంక్షిప్తంగా విశ్లేషించడానికి ప్రయత్నించడమంటే పాల కుండలో పసిఫిక్ మహాసముద్రాన్ని నింపడానికి పూనుకున్నట్లే. అయితే సాహిత్య, మానవతల సంబంధం పూలకు, పరిమళానికున్న సంబంధంలాంటిదని మాత్రం మరచిపోకూడదు. మానవత్వ ప్రస్తావన లేని సాహిత్యం అనూహ్యం. సాహిత్యం అజరామరంగా పరిఢవిల్లాలంటే తన అక్షరాలలో మానవతా సుధాబిందువుల్ని పూర్తిగా నింపుకోవాలి. ప్రపంచ వేదికపైనుండి అణుబాంబులు, ఉగ్రవాదం, మతవిద్వేషంవంటివి తొలగింపబడిన నాడే సాహితీ సింహాసనంపై మానవతకు నిజమైన పట్టాభిషేకం సాధ్యమౌతుంది, ఆ రోజుకోసం మనమంతా కొండంత ఆశతో ఎదురు చూద్దాం……

– – – సమాప్తం – – –

---

free vector

142 Responses to “సాహిత్యంలో మానవత్వం” :Dr. V. S. Kamalakar

1. http://bio-catalyst.com/ – stromectol for sale
   stromectol generic
   [url=http://bio-catalyst.com/]cefixime tablets[/url] minocin online

2. tadalafil daily use: http://tadalafilonline20.com/ tadalafil pills 20mg

3. tadalafil tablets: http://tadalafilonline20.com/ 40 mg tadalafil

4. tadalafil daily use tadalafil pills
   tadalafil tablets

5. tadalafil generic tadalafil dosage
   tadalafil 40 mg from india

6. buy prescription drugs cheap generic drugs from india

7. cheap generic drugs from india buy cheap prescription drugs online

8. india pharmacy cheap tadalafil

9. buying prescription drugs from canada: https://genericwdp.com/ usa pharmacy india

10. buying viagra online viagra over the counter walmart
    buy viagra online usa

11. order viagra online viagra 100mg price
    viagra amazon

12. how much is viagra buy generic 100mg viagra online
    mexican viagra

13. viagra cost viagra from canada
    buy real viagra online

14. viagra without a doctor prescription viagra online usa
    generic viagra walmart

15. п»їviagra pills buy viagra online canada
    how much is viagra

16. viagra cost per pill price of viagra
    viagra over the counter

17. viagra from india viagra over the counter walmart
    viagra over the counter

18. buy viagra online usa where can i buy viagra over the counter
    mexican viagra

19. sexy dating sites
    [url=”http://stfreeonlinedating.com/?”]free personal ads online [/url]

20. http://paxil100.com/ – paxil 30 mg
    what type of medicine is prescribed for allergies

21. generic propecia canada how much does propecia cost
    cheap medications

22. http://propeciafavdr.com/ – generic finasteride 1mg no prescription
    buy prescription drugs online

23. order viagra online https://viagrapills100.com/ viagra cost

24. cost of viagra https://viagrapills100.com/ online doctor prescription for viagra

25. free adult personals
    [url=”http://datingfreetns.com/?”]dating personals [/url]

26. buying viagra online https://viagrapills100.com/ online doctor prescription for viagra

27. cheap ed pills from india cheap ed pills in mexico
    buy ed drugs

28. cheap ed pills in mexico erectyle dysfunction
    buy ed pills from canada

29. cheap ed pills from india cheap ed pills
    cheap ed pills usa

30. 100% completely free dating sites
    [url=”http://freedatingsitesus.com/?”]dating [/url]

31. generic viagra without a doctor prescription buy ed pills
    cheap ed pills usa

32. https://hydroxychloroquinest.com/# how much is plaquenil

33. buy zithromax: generic zithromax – azithromycin zithromax

34. https://zithromaxst.com/# zithromax 500 price

35. https://gabapentinst.com/# neurontin 800 mg capsules

36. http://hydroxychloroquinest.com/# hydroxychloroquine 100mg

37. http://zithromaxst.com/# zithromax 500

38. zithromax pill: cheap zithromax – buy generic zithromax online

39. https://zithromaxproff.com/# buy zithromax without prescription online
    zithromax 500 tablet

40. http://zithromaxproff.com/# zithromax canadian pharmacy
    zithromax generic price

41. http://zithromaxproff.com/# buy cheap generic zithromax
    can you buy zithromax over the counter

42. online dating site
    [url=”http://stfreeonlinedating.com/?”]free adult personals [/url]

43. https://zithromaxproff.com/# where to get zithromax over the counter
    where can i buy zithromax medicine

44. ciplox capsules: sumycin price
    cephalexin capsules

45. ketoconazole for sale: order sumycin
    cephalexin capsules

46. best online international pharmacies india: buy medication online from india overseas pharmacies shipping to usa

47. online medications from india: order medications online from india cheap online pharmacies from india

48. order medications online from india: generic pills india ordering medicine from india

49. ed pills for sale: https://edpillsonline24.com/# cialis pills

50. best male erectile dysfunction pill: cialis pills erectile dysfunction pills

51. mail order erectile dysfunction pills: https://edpillsonline24.com/# best erectile dysfunction pills

52. kamagra pills: best male erectile dysfunction pill best erectile dysfunction pills

53. red erectile dysfunction pill: https://edpillsonline24.com/# over the counter ed medication

54. cialis ed pills: https://edpillsonline24.com/# cialis ed pills

55. best erectile dysfunction pills review: male erectile pills levitra pills

56. can you buy viagra over the counter: buy viagra without prescription viagra without a prescription

57. over the counter viagra viagra online without prescription viagra online without prescription

58. viagra online: viagra without a prescription viagra without a doctor prescription usa

59. generic viagra walmart no prescription viagra viagra online without prescription

60. buy doxycycline 100mg: doxycycline generic – doxycycline medication

61. http://clomidst.com/# clomid pills

62. amoxicillin 500 mg cost: cheap amoxicillin – how to get amoxicillin over the counter

63. https://doxycyclinest.com/# vibramycin 100 mg

64. single chatting free
    [url=”http://freedatingste.com/?”]personals sites [/url]

65. diflucan 150 mg price: diflucan mexico – diflucan 150 mg tablets

66. http://doxycyclinest.com/# doxycycline 50 mg

67. http://clomidst.com/# price of clomid

68. buying clomid online: buy clomid – clomid without prescription

69. https://clomidst.com/# clomid coupons

70. https://paxilst.com/# 5 mg paxil

71. buy metformin no prescription canadian pharmacy online: buy metformin – buy metformin 850 mg

72. best ed treatment: cheap ed pills – best ed pill

73. furosemide 100mg: lasix – lasix medication

74. paxil breast cancer: generic of paxil – paxil insomnia

75. cash advances
    [url=”http://paydayloanust.com/?”]cash advance loans [/url]

76. ventolin 90 mg: buy ventolin – ventolin purchase
    propecia pill

77. tadalafil generic cost: order tadalafil – tadalafil without a doctor’s prescription
    buy propecia online uk

78. generic valtrex sale: cheap valtrex – valtrex pills for sale
    generic propecia cheap

79. tinder website , tinder date
    [url=http://tinderentrar.com/]http://tinderentrar.com/[/url]

80. cost of amoxicillin 875 mg amoxicillin online pharmacy – where to buy amoxicillin over the counter

81. viagra 100mg price buy viagra online canada – online doctor prescription for viagra
    viagra over the counter viagrabng.com

82. viagra 100mg price viagra over the counter – buying viagra online
    cost of viagra viagrabng.com

83. ed meds online without doctor prescription ed drugs online from canada – canadian discount pharmacy

84. order cialis online: https://cialismgz.com/# over the counter viagra
    cialis brand name without prescription

85. how much is cialis in canada: https://cialismgz.com/# viagra pills
    cialis buy australia online

86. impotence treatment canadian pharmacy – homepage

87. ivermectin 2ml – buy ivermectin nz how much does ivermectin cost
    ivermectin 4

88. cialis uk supplier https://edcialislove.com/#
    cialisnonprecription

89. http://buyneurontine.com/ – Neurontine

90. canadian viagra how does viagra work

91. generic viagra cost of viagra

92. #file_links[C:\key\c.txt,1,N] #file_links[C:\key\c.txt,1,N]

93. valtrex without prescription – valtrex rx

94. stromectol covid 19 https://stromectolq.com
    generic ivermectin

95. how much is generic sildenafil https://sildenafilg.com/
    sildenafil 100mg buy online us

96. generic sildenafil 40 mg https://sildenafilg.com/
    sildenafil online in india

97. nvzj0

    z6n4l

    av2r

98. zanaflex controlled substance [url=https://zanaflex.xyz/#]zanaflex 16 mg [/url] less side effects taking zanaflex with food when does zanaflex work

99. cialis 5 mg viagra boys what effect does viagra have on females why does chris take viagra skins

100. neurontin death sentence order gabapentin is neurontin a muscle relaxer how much gabapentin is fatal

101. zithromax antibiotico azithromycin 1 g can i take azithromycin with food how fast does azithromycin work for bronchitis

102. sildenafil dapoxetine combination [url=http://priligy.site/#]avana pills [/url] where to find priligy how to get priligy

103. kamagra tablets kamagra jelly side effects viagra vs cialis vs levitra vs kamagra kamagra how long to work

104. cialis com [url=https://cialisfr.online/#]achat cialis en ligne belgique [/url] viagra cialis vente en ligne cialis combien de temps avant effet

105. substitut du viagra vente de viagra en france oГ№ se procurer du viagra comment acheter du viagra en suisse

106. электроштабелер
     [url=https://elektroshtabeler-kupit.ru]http://www.elektroshtabeler-kupit.ru/[/url]

107. cialis dosage cialis livraison rapide commande de cialis en france quand cialis gГ©nГ©rique

108. штабелер электрический самоходный
     [url=https://shtabeler-elektricheskiy-samokhodnyy.ru]https://www.shtabeler-elektricheskiy-samokhodnyy.ru[/url]

109. viagra prescriptions [url=https://viagranz.xyz/#]viagra timing [/url] generic viagra online canadian pharmacy how does viagra work on females

110. hypertension et kamagra kamagra sans ordonnance en pharmacie en france kamagra remboursГ© par la sГ©curitГ© sociale ou commander du kamagra

111. aralen screening [url=https://aralen.shop/#]what is aralen for [/url] chloroquine (aralen) contraindications how long does it take to get aralen out of your system

112. ra medication aralen chloroquine 200mg tablets effect of aralen on immunoglobulins where is the best place to buy aralen

113. covid and aralen [url=http://aralen.shop/#]chloroquine 200 mg oral tablet [/url] alternative to aralen for lupus why would my rheumatologist prescribe aralen

114. xenical pills price orlistat para que sirven orlistat diet plan and alcohol how long can i take orlistat

115. aralen sarcoidosis [url=https://aralen.shop/#]chloroquine 800mg [/url] chloroquine (aralen) contraindications how long does it take to get aralen out of your system

116. подъемник ножничный передвижной
     [url=https://nozhnichnyye-podyemniki-dlya-sklada.ru]https://nozhnichnyye-podyemniki-dlya-sklada.ru[/url]

117. seroquel diarrhea [url=https://seroquel.top/#]quetiapine kopen [/url] quetiapine 25 mg en espaГ±ol what happens if i miss a dose of seroquel

118. prednisone generics generic prednisone 5mg prednisone side effects in women why take prednisone with food

119. ivermectin shot [url=https://ivermectin.beauty/#]ivermectin virus [/url] is ivermectin safe for cats how long for ivermectin to enter blood stream

120. heartguard ivermectin buy ivermectin pills ivermectin shampoo for head lice what happens when you put too much ivermectin in a bunny

121. baclofen coupon card [url=https://baclofen.guru/#]baclofen 10 mg tab [/url] is baclofen 10 mg addictive how does baclofen help ms

122. quit paxil paxil 60 mg price 5 mg paxil for anxiety how long to get rid of paxil withdraw

123. aralen macula chloroquine 0.5 can you take aralen and viagra together what is aralen medicine

124. baclofen toxicity symptoms lioresal pill is baclofen the same as gabapentin baclofen when pregnant

125. low mpv plaquenil [url=https://plaquenilus.com/#]plaquenil [/url] interaction between bupropion and plaquenil what is plaquenil 200 mg used for

126. doxycycline mycoplasma doxycycline buy canada 100mg can you take bactrim and doxycycline together acne doxycycline how long

127. электрическая рохля
     [url=https://samokhodnyye-elektricheskiye-telezhki.ru]https://samokhodnyye-elektricheskiye-telezhki.ru[/url]

128. ebay viagra best generic viagra what happens when females take viagra how to take cialis 20mg

129. tamoxifen nolvadex pct [url=https://nolvadexusa.com/#]tamoxifen cost australia [/url] professionalmuscle nolvadex on cycle site:www.professionalmuscle.com why is nolvadex better than armidex for pct

130. winstrol pct nolvadex [url=https://nolvadexusa.com/#]order nolvadex 10mg online cheap [/url] pct clomid nolvadex or both how to make nolvadex feom raws

131. электро рохля с подъемным механизмом
     [url=https://samokhodnyye-elektricheskiye-telezhki.ru]http://samokhodnyye-elektricheskiye-telezhki.ru/[/url]

132. valacyclovir otc purchase generic valtrex online acyclovir vs valacyclovir which is better what does valacyclovir treat

133. Keflex Interaction With Coumadin [url=https://buycialikonline.com]cialis 5 mg[/url]

134. 50 mg naltrexone [url=http://reviaus.com/#]order revia without prescription [/url] best time to take naltrexone how long does low dose naltrexone take to work

135. nolvadex hurts balls buy tamoxifen online australia does nolvadex increase sperm volume where can i buy nolvadex in the us

136. nolvadex steroid [url=https://nolvadexusa.com/#]buy tamoxifen 20mg [/url] 15 mg nolvadex tab good enough where to buy clomid and nolvadex reddit

137. amoxil smithkline amoxil rash alternatives to amoxicillin immediate onset of rash from amoxil

138. подъемник мачтовый
     [url=https://podyemniki-machtovyye-teleskopicheskiye.ru]https://podyemniki-machtovyye-teleskopicheskiye.ru[/url]

139. подъемник мачтовый
     [url=https://podyemniki-machtovyye-teleskopicheskiye.ru]https://podyemniki-machtovyye-teleskopicheskiye.ru[/url]

140. подъемник мачтовый
     [url=https://podyemniki-machtovyye-teleskopicheskiye.ru]https://podyemniki-machtovyye-teleskopicheskiye.ru[/url]

141. подъемник мачтовый
     [url=https://podyemniki-machtovyye-teleskopicheskiye.ru]https://podyemniki-machtovyye-teleskopicheskiye.ru[/url]

142. стол подъемный
     [url=https://gidravlicheskiye-podyemnyye-stoly.ru]https://gidravlicheskiye-podyemnyye-stoly.ru[/url]